Dọn dẹp rác thải trên Trái đất đã đủ vất vả. Vậy chuyện rác thải trên vũ trụ mênh mông có cần phải đặc biệt quan tâm hay không? Rác vũ trụ hay rác ngoài trái đất là thuật ngữ chỉ các vật thể do con người đưa vào không gian. Và chúng nằm lại trong quỹ đạo của Trái đất như vệ tinh cũ, tầng dưới của tên lửa, hay các mảnh vỡ từ các thiết bị này. Thuật ngữ “vệ tinh” thường để chỉ một vệ tinh nhân tạo và nó là một vật thể do con người chế tạo và bay quanh Trái Đất. Vậy điều gì đã giúp vệ tinh không rơi khỏi bầu khí quyển? Vì sao chúng ta phải phóng vệ tinh dọn rác lên không gian?
Vệ tinh cũng cần được điều chỉnh thường xuyên để hoạt động suôn sẻ
Trong nửa thế kỷ qua, hơn 3000 vệ tinh đã tiếp bước vệ tinh đầu tiên bay vào không gian. Điều gì giúp chúng lơ lửng ở trên cao? Đó là sự cân bằng tinh tế giữa vận tốc (speed) của vệ tinh và sức hút của lực hấp dẫn (gravity).
Về cơ bản, vệ tinh liên tục rơi. Nhưng nếu di chuyển với vận tốc phù hợp; thì vệ tinh sẽ rơi với cùng tốc độ mà đường cong Trái đất dịch xa khỏi chúng. Nghĩa là thay vì văng ra xa ngoài vũ trụ hay lao xuống Trái đất; chúng vẫn bay trên quỹ đạo hành tinh xanh.
Vệ tinh cũng cần được điều chỉnh thường xuyên để hoạt động suôn sẻ. Lực hấp dẫn của Trái đất mạnh hơn ở một số nơi. Và vệ tinh cũng có thể bị Mặt trời, Mặt trăng, thậm chí là sao Mộc hút lại.
Ngoài lực hấp dẫn, vệ tinh bay trên quỹ đạo Trái đất thấp như kính viễn vọng không gian Hubble cũng có thể lệch khỏi quỹ đạo; bởi sức kéo của khí quyển. Vệ tinh còn phải liên tục di chuyển khéo léo để tránh rác vũ trụ và các vật thể khác trên cao.
Rác ngoài trái đất là mối nguy hiểm đối với hàng nghìn vệ tinh đang hoạt động
Rác ngoài trái đất là mối nguy hiểm đối với hàng nghìn vệ tinh đang hoạt động; và các sứ mệnh không gian có người lái. Dù các tàu vũ trụ được bảo vệ khỏi các tác động. Nhưng những mảnh rác vũ trụ cũng có thể gây ra thiệt hại đáng kể. Năm 2009, vụ va chạm vệ tinh lớn đầu tiên giữa một vệ tinh của Nga không còn hoạt động với một vệ tinh đang hoạt động của Mỹ. Và đã khiến cả 2 bị phá hủy.
Các vụ va chạm có thể dẫn đến một hiệu ứng tầng. Tên gọi là hiệu ứng Kessler dẫn đến loạt các vụ va chạm mở rộng. Điều này cuối cùng sẽ dẫn tới hình thành một vành đai tiểu hành tinh nhân tạo.
Việc các vệ tinh bị phá hủy hàng loạt; sẽ gây ra sự phân tán nghiêm trọng trên một hành tinh phụ thuộc vào GPS và các tiện ích hiện đại khác từ không gian vũ trụ mang lại như trái đất.
Vệ tinh dọn rác trong không gian vũ trụ đầu tiên trên thế giới đã được phóng
Vệ tinh dọn rác trong không gian vũ trụ đầu tiên trên thế giới đã được phóng vào quỹ đạo trái đất; Công ty Astroscale của Nhật Bản thông báo hồi tháng 3. Vệ tinh mang tên End-of-Life Services by Astroscale demonstration (ELSA-d) đảm nhận sứ mệnh làm sạch không gian vũ trụ. Thông qua nỗ lực giảm lượng rác nguy hiểm rải rác trên quỹ đạo trái đất.
Vệ tinh này mang theo các mảnh rác vũ trụ giả có gắn tấm từ tính cần thiết được tích hợp sẵn. Trên quỹ đạo trái đất, ELSA-d sẽ thả các mảnh rác vũ trụ giả. Sau đó thực hiện bước thu gom lại mảnh rác này. Theo Astroscale, ELSA-d có thể dọn được cả các mảnh rác vũ trụ ổn định hoặc chuyển động liên tục.
Xem thêm một số bài viết hữu ích tại deavit.com
Những dự án dọn rác trên không gian
Hàng năm, khoảng 200 chuyên gia tập hợp tại Trung Tâm Công Nghệ Không Gian châu Âu, trụ sở ở Hà Lan. Nhằm để tìm ra những giải pháp dọn rác không gian. Việc trước mắt là phải lập được bản đồ tinh vi hơn về các mảnh vỡ trong không trung; nhằm tránh va chạm với các vệ tinh. Tiếp theo là mang những mảnh vỡ đó về Trái Đất hoặc thiêu hủy trong bầu khí quyển. Từ năm 2018 đã có nhiều dự án được nghiên cứu như bủa lưới, phóng lao hay buồm bơm hơi…
